De wereld van duurzaam ondernemen is volop in beweging. Niet alleen door bedrijven die groene ambities tonen, maar ook door een nieuw soort controle: de duurzaamheidscontrole oftewel ESG / CSRD verslaggeving.
Waar vroeger de accountant vooral keek naar cijfers en balansen, kijkt hij nu ook naar CO₂-uitstoot, mensenrechten, governance en maatschappelijke impact.
Om te begrijpen wat dit betekent, spreken we met De duurzaamheidsaccountant van Accountantsverklaring.nl.
“De wereld verandert sneller dan de jaarrekening”
De duurzaamheidsaccountant lacht even als we haar vragen wat haar vak de laatste jaren het meest heeft veranderd.
“Het klinkt misschien vreemd uit de mond van een accountant, maar ik denk dat cijfers te laat kwamen. De wereld veranderde sneller dan de jaarrekening. Terwijl de aarde opwarmt en grondstoffen schaarser worden, kunnen we niet meer volstaan met een financieel overzicht. We moeten weten wat bedrijven doen voor mens, milieu en maatschappij. Dat vraagt om controle op duurzaamheid, niet alleen op winst.”
Volgens haar zijn de afgelopen tien jaar een kantelpunt geweest. “Sinds het presidentschap van Donald Trump zagen we hoe kwetsbaar internationale afspraken teniet zijn gemaakt. Klimaatbeleid raakte tijdelijk op de achtergrond. De VS stapten uit het Parijsakkoord en dat zette de toon. Terwijl de politiek afremde, ging de opwarming gewoon door. Dat heeft veel bedrijven weer in slaap laten vallen. Want zij zagen eerder de gevolgen letterlijk aan de poort: extreme droogte, overstromingen, stijgende energiekosten.”
“Wij controleren niet alleen cijfers, maar ook geloofwaardigheid”
Wat betekent dat voor accountants?
“Het beroep verandert van binnenuit,” legt de duurzaamheidsaccountant uit. “Wij controleren niet langer alleen de financiële verslaggeving, maar ook de duurzaamheidsrapportages. Dus als een bedrijf zegt dat het zijn CO₂-uitstoot met 30 procent heeft verlaagd, willen wij weten hoe dat gemeten is, over welke scope het gaat en of de data betrouwbaar zijn. Dat is geen simpele vinklijst, dat is een diepgravende analyse.”
Ze pauzeert even. “In zekere zin zijn we nu ook bewakers van geloofwaardigheid. De samenleving wil weten of duurzaamheidsclaims kloppen. En dat vertrouwen kun je niet afdwingen met marketing, alleen met transparantie en controle.”
“De controle maakt bedrijven beter”
De duurzaamheidsaccountant benadrukt dat assurance over ESG-rapportages niet bedoeld is om te straffen, maar om te verbeteren. “Een duurzaamheidscontrole dwingt een organisatie om zijn data, processen en strategie goed te organiseren. Dat levert vaak onverwachte winst op. Bedrijven ontdekken inefficiënties, dataknelpunten of onduidelijke verantwoordelijkheden. Uiteindelijk worden ze er professioneler van.”
Ze geeft een voorbeeld. “Een logistiek bedrijf, dacht dat 80 procent van zijn uitstoot kwam van vrachtwagens. Na een controle bleek dat de helft uit koelinstallaties kwam. Dat veranderde hun hele investeringsstrategie. Zo’n inzicht ontstaat alleen als je de cijfers echt serieus neemt.”
“De urgentie is niet verdwenen”
Het gesprek komt terug op klimaatverandering. Hoe kijkt ze naar de wereld van nu?
“De urgentie is groter dan ooit. Volgens recente metingen is de aarde inmiddels ruim één graad warmer dan voor de industriële revolutie. Dat lijkt weinig, maar het betekent meer extreme hittegolven, hevigere regenval en stijgende zeespiegels. Klimaatverandering stopt niet omdat een regering even andere prioriteiten heeft. En dat besef dringt steeds dieper door in de economie.”
Ze zucht zacht. “Wat mij soms zorgen baart, is dat politiek en beleid golfbewegingen kennen. De aandacht voor klimaat is sterk afhankelijk van wie er aan de macht is. Ondernemingen kunnen zich dat niet veroorloven. Zij hebben langetermijnbelangen, klanten, investeerders, reputatie. En daar komt onze rol weer om de hoek kijken. Wij zorgen dat duurzaamheidsinformatie betrouwbaar blijft, ongeacht politieke windrichting.”
“De accountant als schakel in de klimaattransitie”
Het klinkt alsof de accountant bijna een maatschappelijke rol krijgt.
“Dat klopt,” zegt De duurzaamheidsaccountant zonder aarzeling. “De accountantsverklaring wordt steeds meer een instrument van vertrouwen. Als wij verklaren dat een duurzaamheidsrapport klopt, helpt dat investeerders en consumenten om te kiezen voor bedrijven die écht duurzaam handelen. Daarmee dragen we bij aan gedragsverandering in de markt.”
Ze vergelijkt het met het begin van de financiële verslaggeving. “Honderd jaar geleden vond men een accountantsverklaring ook maar overbodig. Totdat bleek dat zonder controle fraude en misleiding te makkelijk waren. Nu staan we opnieuw aan zo’n grensmoment. Alleen gaat het deze keer niet over winst, maar over de toekomst van de planeet.”
“We moeten voorkomen dat duurzaamheid een papieren werkelijkheid wordt”
Hoe voorkom je dat ESG-rapportages verworden tot bureaucratie?
“Dat is een belangrijke vraag,” zegt Marieke. “De grootste valkuil is dat duurzaamheid een papieren werkelijkheid wordt: veel rapporteren, weinig veranderen. Daar waarschuwen we klanten voor. De controle moet niet alleen over data gaan, maar ook over wat het bedrijf daadwerkelijk doet. Zijn er concrete doelen, echte investeringen, meetbare resultaten?”
Volgens haar ligt daar ook een ethisch aspect. “Een accountant moet onafhankelijk blijven, maar mag wel richting geven. Als wij merken dat bedrijven rapporteren zonder onderbouwing, spreken we dat uit. Niet om te beschuldigen, maar om hen te helpen verbeteren. Duurzaamheid zonder bewijs is niet duurzaam.”
“De politiek mag vertragen, wij niet”
We vragen haar hoe ze de toekomst ziet.
“Er komen nog veel veranderingen aan,” zegt ze. “De Europese richtlijnen worden strenger, met verplichte duurzaamheidsrapportages en assurance. Dat betekent dat binnen een paar jaar vrijwel elk middelgroot bedrijf gecontroleerde ESG-informatie moet aanleveren. Dat is een enorme stap vooruit. En het maakt het speelveld eerlijker: claims moeten onderbouwd worden, resultaten controleerbaar.”
Ze glimlacht. “De politiek mag soms vertragen, maar wij niet. De wereld warmt door, bedrijven moeten door, en wij moeten ervoor zorgen dat het vertrouwen meegroeit.”
“Duurzaamheid wordt net zo meetbaar als winst”
Aan het einde van het gesprek vat De duurzaamheidsaccountant het mooi samen.
“Het bijzondere van deze tijd is dat duurzaamheid steeds meer dezelfde taal gaat spreken als financiën. Waar we vroeger vroegen ‘wat heb je verdiend?’, vragen we nu ook ‘wat heb je bijgedragen?’. En dat kunnen we meten, controleren en verklaren. Duurzaamheid wordt net zo meetbaar als winst.”
Ze denkt even na en voegt toe: “Het is spannend om dit van dichtbij mee te maken. We zien bedrijven veranderen, we zien bewustzijn groeien. En eerlijk gezegd: ik heb nog nooit zo veel zin gehad in mijn werk.”
Een nieuw tijdperk van vertrouwen
Het interview met de duurzaamheidsaccountant laat zien dat de accountantsverklaring aan betekenis wint. Niet meer alleen als waarborg voor financiële betrouwbaarheid, maar als toetssteen voor maatschappelijke verantwoordelijkheid. Terwijl klimaatverandering doorgaat en politieke aandacht schommelt, ontstaat er een nieuw ankerpunt: onafhankelijke controle over wat bedrijven zeggen en doen.
En misschien is dat wel de grootste verandering van allemaal.
Niet dat de cijfers veranderen, maar dat ze eindelijk het hele verhaal vertellen.
